Türkiye gerek doğal güzellikleri gerek tarihi mirası gerek iş ve kültür dünyasına yönelik binlerce etkinliğe ev sahipliği yapmasıyla dünyanın gözde turizm rotalarından biri olmayı sürdürüyor. Öyle ki Dünya Seyahat Pazarı’nın Küresel Seyahat Raporu’na göre, 2024’te Türkiye'nin Avrupa'da İspanya’dan sonra en çok ziyaret edilen ikinci ülke olan Fransa'yı geçeceği tahmin ediliyor. 15-22 Nisan’da kutlanan Turizm Haftası için değerlendirme yapan Er Yatırım Genel Müdürü Ferzan Çelikkanat, özellikle kongre turizmine ağırlık verilmesi gerektiğini belirterek, “Türkiye henüz gerçek potansiyeline ulaşamadı” diyor. 

Türkiye, denizinden doğasına, tarihi birikiminden kültürel etkinliklerine, dünya markalarına ev sahipliği yapan alışveriş alanlarından global iş dünyasının çekim merkezlerinden biri olmasına kadar birçok nedenle dünyanın önemli turizm rotalarından biri oluyor. Turizm Haftası’nın kutlandığı 15-22 Nisan için derlediğimiz veriler de yolunu Türkiye’ye düşürenlerin sayısının her yıl arttığını gösteriyor. Dünya Seyahat Pazarı’nın Küresel Seyahat Raporu’na göre, 2019 ve 2023’te Avrupa’ya giden turist sayısı düştüğü halde, Türkiye ziyaretçi sayısında 2019’a göre yüzde 73’lük şaşırtıcı bir artış yaşandı. Raporda, Türkiye'nin 2024 yılında Avrupa'da İspanya’dan sonra en çok ziyaret edilen ikinci ülke olan Fransa'yı geçeceğinin tahmin edildiği vurgulanıyor.

“Efektif bir turizm için kongre turizmi arttırılmalı”

300 milyon dolarlık bir yatırımla 10 yılda 20 otel yapmayı hedefleyen Er Yatırım’ın Genel Müdürü, Marriott EMEA Danışma Kurulu Üyesi Ferzan Çelikkanat da Türkiye’de turizme ilginin her yıl arttığını belirtse de henüz gerçek potansiyele ulaşılamadığını vurguluyor. Turistlerin neredeyse yüzde 70’inin geliş nedeninin hâlâ deniz, kum ve güneşten ibaret olduğunu hatırlatan Çelikkanat, “Efektif, verimli ve sürdürülebilir bir turizm için kongre ve sağlık turizminin arttırılması gerekiyor. İşin aslı, 2023 yılında sektörde cirolar artsa da kârlılık çok ciddi düştü, maliyet artışlarıyla birlikte turizmciler de maliyetlerini kontrol etmekte zorlandı. Yani 2023 turizmciler için çok da kâr bırakmayan bir yıl oldu. Türkiye’de turizmin istenilen seviyeye gelmesi için özellikle kongre ve toplantı turizmi açısından sahip olduğu büyük potansiyelin açığa çıkarılması gerekiyor. Bunun için doğru tanıtım ve pazarlama stratejileri belirlenerek, bu alanda yatırım yapılmaya devam edilmeli” diyor. “Markalı şehir içi otel yatırımcısı” olma hedefiyle hareket eden, 2014’te dünyanın en büyük otel gruplarından Marriott Grubu’yla anlaşma yaparak Four Points by Sheraton markasının franchise hakkını alan Er Yatırım, şehir merkezlerinde veya ana arterleri üzerinde ulaşımı kolay, çalışan gruba yönelik 3 ve 4 yıldızlı iş otelleri kurmaya devam ediyor.

İş ve sağlık turizmine ilgi artıyor

Uluslararası veriler de Türkiye’ye yönelik iş ve sağlık turizmiyle ilgili talebin de giderek arttığını gösteriyor. Ernst&Young’ın (EY) hazırladığı Turizm Sektörü Değerlendirmesi 2023 raporunda, 2023 yılının ilk yarısında Türkiye'yi sağlık hizmeti amacıyla ziyaret eden kişi sayısının 746 bin 290’a, sağlık turizminden elde edilen gelirin ise, 1 milyar 33 milyon ABD dolarına ulaştığı belirtiliyor. Kongre ve toplantı turizmi de sektörde önemli bir yere sahip, özellikle de getirdiği gelirin yüksekliği açısından. Zira araştırmalar, kongre turizmi için gelen ziyaretçilerin, normal bir turiste göre yaklaşık dört kat daha fazla harcama yaptığını gösteriyor. Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) çalışmaları da turizm türleri içinde en hızlı gelişmenin kongre turizminde yaşandığına işaret ediyor. 

Turizm gelirinde yüzde 16,9’luk büyüme

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, turizm geliri 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 16,9 artarak 54 milyar 315 milyon 542 bin dolar oldu. Gelirin 41 milyar 61 milyon 408 bin dolarını kişisel harcamalar, 13 milyar 254 milyon 134 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Ziyaretçilerin gecelik ortalama harcaması 99 dolar olurken 2022’ye göre yıllık spor, eğitim, kültür harcamaları yüzde 70,7, yeme-içme harcaması yüzde 33,2 ve konaklama harcaması yüzde 27 oranında arttı. Ziyaret amacında birinci sırayı yüzde 67,6 ile “gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler” alırken, onu yüzde 20,6 ile akraba ve arkadaş ziyareti, yüzde 4,9 ile alışveriş izledi. Konferans, toplantı gibi iş amaçlı ziyaretlerin oranı ise yüzde 2,9 ile dördüncü sırada yer aldı. 

Çalışan sayısında yüzde 27 artış

TÜİK’in 18 Ocak’ta açıkladığı, 2019-2022 dönemine ilişkin “Turizm Uydu Hesabı İstatistikleri”ne göre, Türkiye'de doğrudan turizm amaçlı gayrisafi katma değer 2022'de 586 milyar 764 milyon 260 bin lira oldu. Bu değerin toplam gayrisafi katma değer içindeki payı ise yüzde 4,4 olarak hesaplandı. Turizm sektörlerinde doğrudan turizm amaçlı istihdam edilen kişi sayısı, 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 27 artarak 885 bin kişiye çıktı. Söz konusu dönemde turizm sektöründeki istihdamın toplam istihdam içindeki payı yüzde 2,9 olarak belirlendi.

131 yeni otel projesine 17 milyar TL’lik yatırım teşviki

Türkiye’nin turizmdeki çekim gücü, yatırımlarda da görülüyor. Sadece yerli değil yabancı yatırımcılar da bu cazip sektörde olmak için çaba gösteriyor. Son 10 yılda dünyadaki en büyük 10 otel zincirinden 9’u Türkiye’de faaliyet göstermeye başladı. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB), Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın “Yatırım Teşvik Belgeleri” verilerinden hareketle hazırladığı yatırım raporuna göre, 2023’ün ilk 6 ayında 131 yeni otel projesi 17 milyar TL’lik yatırım teşvikine bağlandı. 82 otel için 6,1 milyar TL’lik yenileme başvurusu yapıldı. Ocak-Haziran 2023 dönemindeki yeni yatırımlarda İstanbul’un 28 projeyle yine zirvede yer aldığını gösteren rapora göre, Antalya 18 projeyle ikinci, Muğla 10 projeyle üçüncü. Karadeniz’de en fazla yatırım çeken il olan Trabzon, sekiz projeyle dördüncü sırayı alırken, Van yedi projeyle beşinci oldu.